Gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny bodziszkowatych, która liczy aż 300 gatunków roślin zielnych występujących głównie w strefie umiarkowanej półkuli północnej. W Polsce występuje 16 gatunków.

Występowanie i środowisko

Rodzimym obszarem jego występowania jest Europa i Azja, ale rozprzestrzeniony jest też poza obszarem swojego naturalnego występowania i uprawiany jest w wielu krajach świata. W Polsce roślina średnio pospolita na całym niżu, częściej występuje na południu, w górach po regiel dolny. W warunkach naturalnych spotkać go można na wilgotnych łąkach, pastwiskach, przydrożach, rowach i zaroślach. Występuje na glebach żyznych, azotolubnych często zasobnych w wapń. Preferuje stanowiska półcieniste.

Wygląd

Bodziszek wytwarza krótkie mocne kłącza, z których wyrasta wznosząca się rozgałęziona i pokryta włoskami gruczołowymi łodyga. Osiąga wysokość 30-60 cm i jest zdrewniała u podstawy. Liście odziomkowe długoogonkowe 10-30 cm, dłoniasto 7-dzielne o głęboko wciętych odcinkach, tworzące przyziemną różyczkę. Liście łodygowe krótkoogonkowe 3-5 dzielne, czym wyżej tym mniejsze i siedzące. Wszystkie liście gruczołowato owłosione. Liście z głęboko wciętymi klapami jesienią przebarwiają się na żółto i czerwonawo. Kwiaty wyrastają po dwa na szczycie łodygi i jej odgałęzieniach. Osiągają średnicę 5 cm i zebrane są w zwarte kwiatostany w kolorze jasnoniebieskoczerwonym. Kielich składa się z 5 trwałych ostro zakończonych działek. Korona z 5 dużych dwu centymetrowych jajowatych płatków, które są orzęsione u nasady, niebieskie lub liliowe z różowymi nerwami. Pręcików 10 w dwóch okółkach. Na dolnej stronie rozszerzonej nasady nitki każdego z pręcików dolnego okółka znajduje się orzęsiony gruczoł – wydzielniczy nektarnik. W środku kwiatu znajduje się pojedynczy słupek z pięciodzielnym znamieniem. Kwiaty kwitną od czerwca do sierpnia i są zapylane przez owady. Owocem jest 5-dzielna rozłupka z długim dziubkiem. Pękając rozpada się na 5 rozłupek, wyrzucanych nawet na 2 metry. Rozłupki są gruczołowato owłosione i zakończone długą ślimakowato lub łukowato zwijającą się oś. Dzięki temu roślina jest samosiewna.

Zastosowanie

W ogrodnictwie:

• Bodziszek łąkowy jest typową byliną do nasadzeń naturalistycznych, rośliną okrywową do stosowania w różnej wielkości grupach roślin.

• Wiosną stanowi piękną ozdobę ogrodu, ze względu na liście o bardzo ciekawym kształcie i kolorze jasnozielonym, pokryte delikatnym srebrzystym meszkiem. Latem zakwita swymi dużymi błękitnymi kwiatami.

W medycynie:

Surowcem leczniczym jest ziele i korzeń. Bodziszek działa przeciwkrwotocznie, przeciwzapalnie, odkażająco, moczopędnie, żółciopędnie, wykrztuśnie. Wzmaga wydzielanie soków trawiennych i zwiększa apetyt. Ułatwia trawienie, leczy biegunki i uszczelnia naczynia krwionośne. Działa też uspokajająco.

Stosuje się go do okładów, płukanek i przemywania m in. w stanach zapalnych spojówek i ropnych zapaleniach powiek oraz nadmiernym łzawieniu oczu oraz przy zapaleniu skóry, wypryskach, łuszczycy i trądziku.

Ciekawostki

• Nazwa Geranium pochodzi od greckiego słowa „geranos” i oznacza żurawia, co nawiązuje do owoców które są ostro zakończone i przypominają wzniesiony dziób tego ptaka.

• Angielska nazwa to cranesbill, co oznacza po prostu żurawi dziób

• Roślina ta stoi na jednym z pierwszych miejsc wśród roślin nektarodajnych i jest stale odwiedzana przez pszczoły i inne owady.

• Kwiaty bodziszka wykonują swoiste ruchy: podczas kwitnienia szypułki kwiatowe wyprostowują się, po zapyleniu kierują się w dół, po czym w czasie dojrzewania nasion ponownie się wyprostowują wyrzucając nasiona.

• Na jednej roślinie mogą być kwiaty w różnych stadiach rozwoju.

• W czasie deszczu i w nocy kwiaty zawsze pochylają się w dół.

• Czasami kwiaty bodziszka mają białą barwę.

• Z pyłku bodziszka można uzyskać zielony barwnik.

• Zwierzęta nie jedzą bodziszka, więc często spotyka się go na pastwiskach.

• W XVIII i XIX wieku był szeroko stosowany jako roślina lecznicza stosowana na bezsenność, epilepsję, biegunkę, bóle zębów, na zapalenie płuc i choroby reumatyczne.

• W medycynie tybetańskiej stosowany jest w leczeniu chorób oczu, w tym zaćmy.

• Chińscy lekarze wytwarzają preparaty przeciwko ukąszeniom żmij wykorzystując działanie antytoksyczne bodziszka.