To gatunek z rodziny marsyliowatych. Rodzina ta obejmuje około 70 gatunków paproci wodnych i błotnych, występujących głównie w Afryce i Australii.

WYSTĘPOWANIE I ŚRODOWISKO

Występuje w południowo – zachodniej rzadziej w środkowej Europie. Jej zasięg sięga od Atlantyku po południowo – zachodnią Ukrainę i deltę Wołgi. W Azji po północne Indie i Japonię. Gatunek w połowie XIX wieku zawleczony do Ameryki Północnej.

W Polsce marsylia znana była z dwóch stanowisk. Już od 1871 roku odnaleziono je na stawie w Kuźnicy Rybnickiej i drugie stanowisko odnalezione w 1973 roku we wsi Wisła Wielka koło Pszczyny na brzegu zbiornika Goczałkowskiego w Kotlinie Oświęcimskiej. Żywe okazy pochodzące z tego stanowiska zostały przekazane do Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego i do Arboretum w Bolestraszycach koło Przemyśla, gdzie bujnie się rozrasta. Czynione są próby wprowadzenia marsyli do kolejnych zbiorników wodnych.

Marsylia ma duże wymagania siedliskowe:

• wymaga stale wilgotnych, choć w niewielkim zakresie okresowo podtapianych brzegów zbiorników wodnych;
• preferuje żyzne podłoże organiczno – mineralne oraz półcień;
• preferuje stosunkowo świeże wyrobiska piasku, żwiru i gliny, jak również stanowiska
  w akwenach starszych o dnie pokrytym mułem organicznym;
• jest bardzo wrażliwa na konkurencję innych roślin np. salwinii pływającej, natomiast towarzystwo sitów i ponikła nie stanowi problemu.

W warunkach naturalnych rośnie na obszarach nizinnych, na podtopionych brzegach wód starszych, takich jak starorzecza, zbiorniki wodne, w miejscach okresowo zalewanych o mulistym podłożu gliniastym z niewielką ilością materii organicznej, a zasobnych w składniki mineralne, częściowo ubogie w wapń przy odczynie nieznacznie kwaśnym lub obojętnym.

Temperatura poniżej – 30 stopni jest dla tej rośliny krytyczną dla przetrwania.

OPIS GATUNKU

Marsylia czterolistna jest paprocią o cienkich (1 mm) pełzających i rozgałęzionych kłączach rozłogowych do około 50 cm długości. Z każdego węzła kłącza wyrastają korzenie przybyszowe i liście na cienkich ogonkach od 5 do 20 cm długości (100 cm). Blaszki liściowe przypominające swoim wyglądem czterolistna koniczynę pływają na powierzchni wody lub wystają na jej powierzchnię. Blaszki liścia są zielone, czterodzielne. Młode liście są jak u innych paproci ślimakowo zwinięte. W zależności od żyzności siedliska i zagęszczenia liści, blaszki liściowe maja 0,5 – 1,5 cm średnicy.

Paproć ta jest różnozarodnikowa produkuje mikro i makro spory z których rozwijają się silnie zredukowane męskie i żeńskie przedrośla. Wyrastają one u nasady ogonka liściowego po 2-3, nerkowatego kształtu, omszone początkowo zielone z wiekiem czerniejące jednokomorowe będące odpowiednikiem owoców u roślin kwiatowych, mają 6 mm długości i twardą skorupę. Czas dojrzewania zarodników przypada na wrzesień i październik. Spory mogą kiełkować po wielu, nawet kilkudziesięciu latach.

CIEKAWOSTKI

• W Polsce na siedliskach naturalnych gatunek uważany jest wymarły, na stanowiskach, gdzie został introdukowany np. w Bolestraszycach utrzymuje się i dobrze rozwija.

• Bylina mało odporna na mróz, zimująca w postaci szczątkowych odcinków kłączy zawierających pączki boczne z których wiosną wyrastają nowe rośliny.

• Roślina tworzy zwarte kępki lub dzięki rozmnażaniu wegetatywnemu zajmuje powierzchnię wielu metrów kwadratowych.

• Rozmnażanie wegetatywne jest częściej spotykane i polega na podziale kłączy.

• Roślina ta wytwarza formy sezonowe:

  • wodną – z liśćmi pływającymi po powierzchni,
  • podwodną – o liściach zanurzonych,
  • ziemną – po odsłonięciu dna.

• Roślina ta objęta jest w Polsce ścisłą ochroną gatunkową od 2004 roku.

• W Ameryce Północnej często uprawiana w wodnych ogródkach, stawach i w akwariach.