Wruszyłem do lasu szukać zwiastunów wiosny. Pierwszym kwiatem tegorocznym, który rozkwitł, aby go podziwiać to: Przylaszczka Pospolita (dawiej nazywany trojanek, trójczak, wilcza stopa).
Charakterystyka: Ten lazurowy kwiatek to bylina leśna, osiągająca wysokość do 20cm.
Łodyga: ciemnobrunatna, łuskowate płożące kłącze
Liście: zimozielone, długoogonkowe, tworzące przyziemną rozetę, dojrzałe skórzaste i gładkie. Ciemnozielone z wierzchu, od spodu fioletowe, trójklapowe o sercowatej nasadzie. Kształt liści przypomina wątrobę, stąd nazwa hepar z greki- wątroba.
Kwiaty: kwiaty pojawiają się wczesną wiosną na szypułkach do 10 cm, zanim pojawią się liście. Kwitnie w okresie od marca do maja przez 8-10 dni. Oprócz niebiesko- fioletowej barwie występują też różowe i białe. Pojedyncze kwiaty podparte są trzema niewielkimi złączonymi listkami tworzącymi pozorny kielich. Listki te nie opadają, nawet podczas dojrzewania owoców. Okwiat przeważnie złożony z 5-10 płatków, do 15mm długości. Kwiat ma wiele spiralnie wstawionych słupków i pręcików.
Owoce: orzeszki z niewielkim białym wyrostkiem, który zawiera substancje tłuszczowe chętnie zjadane przez mrówki. Przez to są skrzętnie przenoszone do mrowiska jako pokarm, a że mrówki są roztargnione, często gubią je po drodze przyczyniając się do ich rozsiewania.
Biotop: rośnie w lasach i zaroślach. Preferuje stanowiska cieniste i półcieniste, stale wilgotne, wapienne. Najczęściej spotkać je można w leszczynach, grądach i górskich olszynach. Rośnie również w lasach jesionowo- dębowych i grabowo- wiszowych.
Zastosowanie: w kłączu i korzeniu znajduje się trująca protoanemonina. W ziołolecznictwie używany dawniej jako lek oficjalny – Saponiny + glikozy hepotrylobina i enzym emulsyjna. Roślina użytkowana dziś tylko w homeopatii – liście niekiedy jako surogat herbaty. W lecznictwie ludowym stosowano w schorzeniach wątroby, nerek i pęcherza, jednak późniejsze badania nie potwierdziły jej leczniczego działania. Lecz Indianie stosują przylaszczkę do leczenia konwulsji, do celów magicznych, w przypadkach zawrotów głowy i na zniekształcone wykrzywieniem usta i oczy.
Ochrona: Coraz rzadsze występowanie przylaszczek, wynikające z zanikania naturalnych siedlisk, oraz nadmiernego zrywania kwiatów spowodowało, że przylaszczka pospolita wcześniej częściowo chroniona, od 2004 roku podlega ścisłej ochronie.
Dodaj komentarz